W każdym związku występują momenty konfliktu. To, jak sobie z nimi radzimy, często decyduje o sile i trwałości naszej relacji. Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jakie negatywne wzorce komunikacji mogą być szkodliwe dla Waszych związków? John Gottman, znany psycholog i badacz relacji, określił 'Czterech Jeźdźców Apokalipsy’ – cztery negatywne zachowania, które są najmocniejszymi predyktorami rozpadu związku. Są to: Krytyka, Pogarda, Defensywność i Stonewalling. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej tym czterem 'jeźdźcom’, dowiemy się, jakie mogą mieć skutki dla naszych związków i jak możemy z nimi walczyć, aby budować silniejsze, zdrowsze relacje.
Krytyka
Według modelu terapii Gottmana, krytyka to jedno z negatywnych zachowań, które mogą zaszkodzić związkowi. Krytyka, w kontekście Czterech Jeźdźców Gottmana, to nie tylko wyrażenie niezadowolenia z konkretnego zachowania partnera. Jest to raczej atak na charakter lub osobowość partnera, często z użyciem słów „zawsze” lub „nigdy”, co sugeruje, że problem jest stałą cechą partnera, a nie jednorazowym błędem. Na przykład, zdanie „znowu nie wynieśłeś śmieci” to skarga dotycząca konkretnego zachowania. Ale gdy skarga staje się krytyką, zdanie zmienia się na: „Nigdy nie wynosisz śmieci. Jestes taki leniwy i nieodpowiedzialny”. Tutaj partner nie tylko mówi o konkretnym zachowaniu, ale atakuje cały charakter drugiej osoby, nazywając ją leniwą i nieodpowiedzialną. Krytyka może być szkodliwa dla związku, ponieważ może prowadzić do wzrostu negatywnych emocji, tworzyć atmosferę osądzania i wrogości oraz prowadzić do defensywności u partnera, który jest krytykowany. Częste krytyki mogą prowadzić do poczucia odrzucenia i niewystarczającego szacunku. Dlatego Gottman zaleca zastąpienie krytyki konstruktywnymi skargami, które skupiają się na konkretnych zachowaniach, a nie na cechach charakteru.
Pogarda
Pogarda jest jednym z najbardziej destrukcyjnych z czterech jeźdźców według Johna Gottmana. Pogarda jest wyrażaniem przekonania, że jesteśmy lepsi od naszego partnera, a on jest nam jakiś sposób gorszy, niegodny szacunku. Pogarda może przybierać różne formy, w tym sarkazm, cynizm, drwiny, mimikę ciała (taką jak przewracanie oczami) i ton głosu. Przykładowo, zdanie „Naprawdę myślisz, że to jest trudne?” może być wyrażone z pogardą, jeśli towarzyszy mu drwiący ton głosu lub przewracanie oczami. Pogarda jest szkodliwa dla związków, ponieważ wyraża brak szacunku dla partnera. Może to prowadzić do poczucia odrzucenia i zranienia. Ponadto, pogarda może zablokować konstruktywną komunikację i rozwiązanie problemów, ponieważ partner, który jest traktowany z pogardą, może czuć się zastraszony, upokorzony lub odrzucony. Aby zaradzić pogardzie, Gottman zaleca kształtowanie kultury szacunku i wdzięczności w związku. Zamiast wyrażać pogardę, zachęca do wyrażania szacunku i doceniania dobrych cech partnera. To może pomóc utworzyć pozytywne tło dla związku, które może zniwelować wpływ negatywnych interakcji.
Defensywność
Defensywność to trzeci z Czterech Jeźdźców według Johna Gottmana. Jest to odpowiedź, którą dajemy, kiedy czujemy się zaatakowani, i próbujemy odwrócić winę na inną osobę, zamiast przyjąć odpowiedzialność za nasze działania. Jest to często reakcja na krytykę lub pogardę, a zatem jest częścią cyklu negatywnych interakcji. Na przykład, jeżeli jedna osoba mówi „Jesteś spóźniony na kolację”, defensywna odpowiedź mogłaby być „To nie moja wina, że jestem spóźniony. Jeżeli byś mi wcześniej powiedział, kiedy jest kolacja, nie byłbym spóźniony”. W tym przypadku, osoba próbuje odwrócić winę na partnera, zamiast przyjąć odpowiedzialność za swoje spóźnienie. Inny przykład defensywności to skarga. Na przykład, jeśli partner mówi „Czuję, że nie pomagasz mi wystarczająco w domu”, defensywna odpowiedź mogłaby być „No tak, ale ty nigdy nie doceniasz tego, co dla ciebie robię!”. Defensywność jest szkodliwa dla związku, ponieważ blokuje konstruktywną komunikację i rozwiązywanie problemów. Zamiast słuchać i zrozumieć punkt widzenia partnera, osoba defensywna skupia się na obronie siebie, co zwykle prowadzi do eskalacji konfliktu. Gottman zaleca zastąpienie defensywności przyjmowaniem odpowiedzialności za własne działania i uczucia.
Stonewalling
Stonewalling, czyli emocjonalna izolacja, to czwarty z Czterech Jeźdźców według Johna Gottmana. Jest to sytuacja, kiedy jedna osoba zaczyna ignorować lub unikać interakcji z drugą osobą, zwłaszcza podczas konfliktu. Osoba zamurowuje się emocjonalnie, przestaje odpowiadać na próby komunikacji partnera, i może nawet opuścić pomieszczenie lub zacząć zajmować się czymś innym. Na przykład, jeżeli jeden partner mówi „Musimy porozmawiać o naszym rachunkach”, osoba izolująca się może po prostu nie odpowiedzieć, zmienić temat, albo zacząć patrzeć w telefon zamiast rozmawiać. Stonewalling jest szkodliwy dla związku, ponieważ uniemożliwia konstruktywne rozwiązywanie problemów i zamyka drogę do efektywnej komunikacji. Może prowadzić do poczucia frustracji, samotności i odrzucenia u partnera, który próbuje nawiązać komunikację. Gottman zaleca, że zamiast izolować się, osoba powinna angażować się w rozmowę i słuchać, co druga osoba ma do powiedzenia. Jeżeli sytuacja staje się zbyt intensywna, może być pomocne zasugerowanie krótkiej przerwy, ale ważne jest, aby wrócić do rozmowy, kiedy emocje opadną.
Zrozumienie 'Czterech Jeźdźców Apokalipsy’ Johna Gottmana może dać nam cenne narzędzia do identyfikacji i naprawy szkodliwych wzorców komunikacji w naszych związkach. Krytyka, pogarda, defensywność i stonewalling są typowymi pułapkami, które mogą nas wprowadzić na niebezpieczną ścieżkę negatywnych interakcji. Ale, pamiętajmy, świadomość to pierwszy krok do zmiany. Kiedy zaczniemy rozpoznawać te wzorce, możemy zacząć je przekształcać i budować zdrowe relacje w związku.
Pamiętajcie, nikt z nas nie jest doskonały. Wszyscy zmagamy się z własnymi Jeźdźcami Apokalipsy od czasu do czasu. Najważniejsze jest to, że teraz mamy wiedzę i narzędzia, aby konfrontować te jeźdźców i skierować nasze związki na drogę pełną wzajemnego szacunku, zrozumienia i miłości.